【Thời báo Di dân mới toàn cầu】 Biên tập / Trịnh Đức Mạnh
Ông Trần Đức Cử - người lính già cuối cùng ở đảo Phú Quốc đã qua đời tháng 11 năm 2020, một thương gia Đài Loan ông Tô Kiến Nguyên là người Đài Loan đầu tiên đã đến thăm ông Trần Đức Cử, nhớ lại giây phút khi gặp được đồng bào mình (người Đài Loan) ông đã cảm động không nói nên lời.
Vào cuối cuộc nội chiến giữa Quốc dân đảng và Đảng Cộng sản năm 1949, khoảng 30.000 quân đội quốc gia do tướng quân Huỳnh Kiệt chỉ huy đã được điều động từ Quảng Tây đến Việt Nam và muốn thông qua con đường này để vào Đài Loan. Lúc đấy, Việt Nam đang bị thực dân Pháp cai trị và những người lính quốc gia này sau khi giải ngũ đã được đưa đến đảo Phú Quốc ở phía Tây Nam của Việt Nam, hầu hết phải đợi mãi đến năm 1953 mới được trở lại Đài Loan.
Sau khi nhóm sĩ quan và binh lính này cùng người nhà của họ rút về Đài Loan, họ đã sống rải rác trên khắp Đài Loan. Tuy nhiên, hàng chục người đã không đến Đài Loan bằng thuyền vào thời điểm đó, mà ở lại đảo Phú Quốc vì hôn nhân hoặc công việc. Đối với một số binh lính, thay vì sang Đài Loan thì ở lại Việt Nam sẽ thuận tiện hơn khi họ muốn về quê nhà.
Ông Tô Kiến Nguyên chủ tịch Quỹ Học bổng Doanh nghiệp Việt Nam Đài Loan cho biết, ông Trần Đức Cử nói chuyện với chất giọng đặc chất Quý Châu, khi đó, phải mất 10 phút để nghe hiểu tên và quê quán của ông. Mặc dù giao tiếp rất khó khăn nhưng ông Cử vẫn nắm lấy tay vị “Đồng bào Đài Loan” nói không ngừng, thậm chí ra vào phòng nhiều lần để lấy tài liệu và ảnh để kể chuyện. Ngoài ra, cả hai cùng hẹn nhau mỗi năm gặp một lần, nhưng vào ngày 9 tháng 11 năm 2020, khi ông Nguyên đến đảo Phú Quốc thì được biết ông Cử đã qua đời vào ngày 2 tháng 11, và từ đây cũng không thể còn gặp mặt nhau được nữa.
Xem thêm: Chiêm ngưỡng cảnh san hô biển Khẩn Đinh đẻ trứng qua truyền hình trực tiếp từ ngày 3/5- 5/5
Ban đầu, những người lính quốc gia ở lại đảo Phú Quốc là những thanh niên, ấn tượng của người dân địa phương về họ là “rất cần cù, chịu thương chịu khó”. Đảo Phú Quốc có rất nhiều người sống nhờ vào trồng tiêu. Ông Cử là một trong số họ. Lịch sử của quân đội quốc gia Đài Loan chuyển đến đảo Phú Quốc chớp mắt đã hơn 70 năm, trong 10 năm qua, các cựu chiến binh trên đảo đã dần từng người từng người yên giấc ngàn thu. Sau khi ông Cử qua đời ở tuổi 94 vào cuối năm ngoái. Câu chuyện của các cựu chiến binh đảo Phú Quốc dường như đã đi đến hồi kết.
