เทศกาลไหว้บ๊ะจ่างเป็นเทศกาลที่สำคัญสืบต่อกันมาอีกหนึ่งเทศกาลของชาวจีน ตรงกับวันที่ 5 เดือน 5 ของทุกปี (ตามปฏิทินจันทรคติจีน) เพื่อเป็นการระลึกถึง ชีว์หยวน ขุนนางผู้รักชาติแห่งแคว้นฉู่ นอกจากนี้ยังมีการละเล่นแข่งเรือมังกร เป็นการแข่งขันใหญ่ในเทศกาลไหว้บ๊ะจ่าง พื้นที่หลายแห่งในแถบเอเซียตะวันออกเฉียงใต้ต่างมีเทศกาลไหว้บ๊ะจ่าง ที่คล้ายคลึงกับไต้หวัน จีนแผ่นดินใหญ่ เกาหลี และอื่นๆ ต่างก็มีเทศกาลไหว้บ๊ะจ่างนี้เช่นเดียวกัน ต้นกำเนิดทางประวัติศาสตร์และวัฒนธรรมของเทศกาลแข่งเรือมังกรยังได้รับการอนุมัติอย่างเป็นทางการจาก UNESCO ให้รวมอยู่ใน “มรดกโลกทางวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้” ด้วย
อ่านข่าวเพิ่มเติม : Final call! ประชากรต่างชาติที่พำนักเกินกำหนดรีบฉวยโอกาสสุดท้าย
เทศกาลไหว้บ๊ะจ่างจะมีการแขวนสมุนไพรไล่พิษ ภาพ／นำมาจากเฟสบุ๊ก草器
ตามรายงานของ “สำนักงานการท่องเที่ยวไต้หวัน ประจำกรุงเทพฯ” เทศกาลไหว้บ๊ะจ่าง ถือเป็นอีกหนึ่งช่วงเวลาที่มีสีสันที่สุดในไต้หวัน โดยชาวไต้หวันเองก็จะออกมาฉลองกันอย่างคึกคัก ทั่วทั้งเมืองที่มีการจัดงาน จะถูกประดับประดาไปด้วยโคมไฟน้อยใหญ่และมังกรขนาดต่าง ๆ เสมือนเป็นสัญลักษณ์แห่งการเริ่มต้นของเทศกาลไหว้บ๊ะจ่าง นอกจากนี้ ร้านอาหารท้องถิ่นจะจำหน่ายเมนูพิเศษ อย่าง “บ๊ะจ่างสูตรไต้หวัน” ที่มีรสชาติและลักษณะแตกต่างกันไปตามแต่ละภูมิภาค ซึ่งไม่ว่าใครที่ได้ลิ้มลองเป็นต้องติดใจ เทศกาลไหว้บ๊ะจ่าง เรียกได้ว่าเป็นเทศกาลท่องเที่ยวที่คุณไม่ควรพลาด ต้องหาโอกาสแวะมาสัมผัสความพิเศษ พร้อมเก็บภาพความทรงจำกลับไปได้ด้วยตัวเอง
เรื่องน่ารู้: เทศกาลไหว้บ๊ะจ่าง หรือที่ชาวไต้หวันเรียกว่า เทศกาลแข่งเรือมังกรไต้หวัน จัดขึ้นในวันที่ 5 เดือนที่ 5 ตามปฏิทินจันทรคติของทุกปี เพื่อรำลึกถึง “ชวีหยวน” กวีเอกผู้ซื่อสัตย์ในประวัติศาสตร์ ที่กระโดดลงในแม่น้ำ Milou River จนหายสาบสูญไปในแม่น้ำ เรื่องราวของชวีหยวน ถูกเล่าขานต่อกันมาจนเป็นตำนานจากรุ่นสู่รุ่นถึงปัจจุบัน และเป็นเหมือนจุดเริ่มต้นของประเพณี “กินบ๊ะจ่าง” และ “แข่งเรือมังกร” นอกจาก 2 ประเพณีในข้างต้น ชาวไต้หวันยังมีกิจกรรมในเทศกาลไหว้บ๊ะจ่างที่สามารถพบได้ที่ไต้หวันเท่านั้น คือ กิจกรรม “ตั้งไข่” และ “แขวนถุงหอม” นั่นเอง
ในญี่ปุ่นก็มีเทศกาลไหว้บ๊ะจ่างเช่นกัน ภาพ／นำมาจากเฟสบุ๊ก熊本觀光
นอกจาก เทศกาลไหว้บ๊ะจ่าง จะเป็น 1 ใน 3 ของเทศกาลที่สำคัญที่สุดของไต้หวันแล้ว เทศกาลนี้ยังมีความพิเศษตรงที่มีการจัดกิจกรรมที่ชาวไต้หวันมักจะทำกันในวันไหว้บ๊ะจ่าง ไม่ว่าจะเป็น การแข่งเรือมังกร การตั้งไข่ และการแขวนถุงหอม เรียกได้ว่าเทศกาลเดียวสนุกได้ทั้งเด็กและผู้ใหญ่เลยทีเดียว
กิจกรรมแข่งเรือมังกร : จัดขึ้นอย่างยิ่งใหญ่ในทุกปี และยังเป็นหนึ่งในกิจกรรมตามปฏิทินการท่องเที่ยวที่มีชื่อเสียงที่สุดทั้งในและต่างประเทศ ในช่วงปลายเดือนพฤษภาคม – มิถุนายนจะมีการจัดงานแข่งเรือมังกรในเกือบทุกพื้นที่ในไต้หวัน โดยหากจะให้พูดถึงการแข่งเรือมังกรที่ยิ่งใหญ่อลังการ ก็ต้องนึกถึงการแข่งเรือมังกรที่ลู่กั่ง (Lukang Dragon Boat Festival) นอกจากนี้ยังมีกิจกรรมแข่งเรือมังกรประจำเมืองไทเป (Taipei International Dragon Boat Championship) โดยเรือที่นำมาแข่งจะตกแต่งเป็นลวดลายมังกรอย่างสวยงามตลอดทั้งลำ เคล้าไปด้วยเสียงเชียร์สุดมันส์รอบด้าน โดยในช่วงกลางคืน เรือจะถูกประดับประดาด้วยแสงไฟอย่างสวยงาม ให้นักท่องเที่ยวได้มาชมแสงไฟอันตระการตาของเรือลวดลายมังกรได้อย่างใกล้ชิด
กิจกรรมตั้งไข่: กิจกรรมแสนสนุกที่เด็ก ๆ ชื่นชอบกันอย่างมาก โดยการเล่นก็ไม่ยากเลย เพียงแค่เราจะต้องตั้งไข่ดิบให้ตรงและไม่ทำให้ไข่ล้ม หากใครตั้งไข่ได้ตรงก็จะถือว่าชนะ นอกจากนี้ชาวไต้หวันยังมีความเชื่อกันว่า หากใครสามารถตั้งไข่ให้ตรงได้ ในเวลาเที่ยงตรงพอดีของวันไหว้บ๊ะจ่าง โดยที่ไข่ไม่ล้มเลย บุคคลนั้นจะโชคดีตลอดทั้งปี
แขวนถุงหอม: ในช่วงเทศกาลบ๊ะจ่าง ยังมีธรรมเนียมการแขวนถุงหอมเพื่อป้องกันภัยร้ายมาแผ้วพาน ในอีกความเชื่อนึงว่ากันว่า ในสมัยโบราณเทศกาลบ๊ะจ่างนี้จะเป็นช่วงฤดูร้อน มีแมลงมากเป็นพิเศษ ผู้คนจึงนำสมุนไพรท้องถิ่นมาใส่ลงในถุง แขวนที่หน้าประตูบ้านเพื่อเป็นการไล่แมลงร้ายเหล่านั้น จึงกลายเป็นธรรมเนียมที่ผู้คนมักจะมอบถุงหอมนี้ให้กันในเทศกาลไหว้บ๊ะจ่าง แฝงความหมายการขจัดสิ่งไม่ดี และนำพาโชคดีมาให้แก่กัน
เทศกาลไหว้บ๊ะจ่างในแต่ละประเทศมีความแตกต่างกันอยู่บ้าง ภาพ／นำมาจาก越通社
เมื่อพูดถึงเทศกาลบ๊ะจ่าง แน่นอนว่าเสน่ห์ของเทศกาลนี้จะอยู่ที่ “บ๊ะจ่างสูตรไต้หวัน” รสชาติอร่อย โดยขนมบ๊ะจ่างนั้น มีรสชาติและความอร่อยแตกต่างกันในแต่ละพื้นที่ เช่น
บ๊ะจ่างไต้หวันทางเหนือ: ทางเหนือจะผัดข้าวเหนียวกับหอมแดงให้สุกก่อน หลังจากนั้นค่อยนำไปนึ่ง ทำให้ตัวซอสและไส้ของบ๊ะจ่างซึมเข้าเนื้อไปกับข้าว บ๊ะจ่างทางเหนือจะมีรสชาติที่กลมกล่อมและหอมกว่า สามารถทานได้เลยแบบไม่ต้องเติมซอสเพิ่ม บ๊ะจ่างของไต้หวันทางเหนือ เช่น บ๊ะจ่างเมืองไทเป
บ๊ะจ่างไต้หวันทางใต้: ทางใต้จะนำข้าวเหนียวดิบไปห่อกับใบบ๊ะจ่าง เติมไส้ข้างบนแล้วค่อยนำไปนึ่ง รสชาติจึงค่อนข้างอ่อนกว่าทางเหนือ จุดเด่นคือการเน้นรสสัมผัสของวัตถุดิบ และความหอมของข้าวเหนียว ปกติจะทานคู่กับซีอิ๊ว ซอสเผ็ดหวาน หรือทานคู่กับถั่วลิสง บ๊ะจ่างของไต้หวันทางใต้ เช่น บ๊ะจ่างเมืองไถหนาน บ๊ะจ่างเมืองเจียอี้
อ่านข่าวเพิ่มเติม : เทศกาลศิลปะประติมากรรมทรายนานาชาติฝูหลงประจำปี 2023 ร่วมกับดีสนีย์ สร้างผลงานสุดอลังการ
เทศกาลไหว้บ๊ะจ่างจะมีการ “แข่งเรือมังกร” ภาพ／นำมาจากเฟสบุ๊ก東石港先天宮王船祭
ในเวียดนามเทศกาลไหว้บ๊ะจ่างเป็นวันที่ 5 พฤษภาคมจะนับตามปฏิทินจันทรคติเช่นเดียวกับไต้หวัน แต่ว่าพวกเราไม่รู้ว่าชีหยวนเป็นใคร บ๊ะจ่างก็เป็นสิ่งที่รับประทานกันในวันปีใหม่ ไม่มีกิจกรรมตั้งไข่ ไม่มีการแข่งเรือมังกร และก็ไม่ได้เป็นวันหยุดพิเศษ ก่อนเทศกาลไหว้บ๊ะจ่างหนึ่งอาทิตย์ ในครอบครัวจะเริ่มตระเตรียมข้าวหมักเหล้า ขั้นตอนการเตรียมข้าวหมักเหล้ามีความซับซ้อนหลายขั้นตอน ยังต้องใส่ใจในรายละเอียด อย่างแรกนำข้าวเหนียวที่คัดแล้วมาต้มจนสุกแล้วพักให้เย็น เติมเหล้ากับใส่ยีสต์ (ต้องระวังอัตราส่วนของข้าวเหนียวและยีสต์) แล้วจึงค่อยใช้ใบตองห่อ หลังจากนั้นประมาณ 4-5วัน ก็จะส่งกลิ่นหอมไปทั่วบ้าน วันไหว้บ๊ะจ่างตอนเช้า ผู้ใหญ่จะเตรียมน้ำสมุนไพรหม้อใหญ่ ภายในจะมีเปลือกส้มโอ ใบมะกรูด ตะไคร้ ผักชี ใบโหระพา และสมุนไพรอื่นๆ น้ำสมุนไพรจะนำมาใช้อาบล้างพิษ, ตัวหนอนให้หมดไป หวังว่าปีหน้าจะมีสุขภาพที่แข็งแรง อาบน้ำแล้ว จะต้องรอผู้ใหญ่ไหว้บรรพบุรุษให้เสร็จก่อน ทุกคนจึงจะมารับประทานข้าวหมักเหล้าด้วยกัน
เทศกาลไหว้บ๊ะจ่างจะมีการ “แขวนถุงหอม” ภาพ／โดย移民署金門服務站
“เทศกาลไหว้บ๊ะจ่าง” ในประเทศไทย แม้จะไม่มีการแข่งขันเรือมังกร แต่เมื่อถึงช่วงเทศกาลไหว้บ๊ะจ่างก็จะมีร้านทำบ๊ะจ่างออกมาขายมากมาย เพื่อให้ชาวไทยเชื้อสายจีนมาเลือกหรือสั่งซื้อเพื่อนำไปไหว้บรรพบุรุษ ซึ่งเป็นภาพที่เห็นจนชินตากันเป็นประจำทุกปี
เทศกาลไหว้บ๊ะจ่างในแต่ละประเทศมีความแตกต่างกันอยู่บ้าง ภาพ／นำมาจากเฟสบุ๊ก TUANTDT'S CHINESE BLOG
ในประเทศต่างๆ เช่น สิงคโปร์และมาเลเซีย เนื่องจากชาวจีนมีสัดส่วนมากกว่า 1 ใน 4 ของประชากร ประเพณีดั้งเดิมของเทศกาลไหว้บ๊ะจ่างจึงคล้ายกับในไต้หวัน เทศกาลนี้จะมีการเฉลิมฉลองด้วยการทำบ๊ะจ่างและพายเรือมังกร
