สุขภาพจิตของผู้หญิงผู้อพยพใหม่เป็นประเด็นสำคัญ เนื่องจากพวกเธอต้องเผชิญกับความท้าทายในการปรับตัวให้เข้ากับสภาพแวดล้อมใหม่ การปรับตัวในชีวิตประจำวัน อุปสรรคด้านภาษา และความคิดถึงบ้านที่ไม่สามารถแสดงออกได้ในไต้หวัน การจัดการชีวิตประจำวันเพียงอย่างเดียวก็ถือว่าเป็นเรื่องยากอยู่แล้ว ยังไม่ต้องพูดถึงการพัฒนาตนเองและการเติบโตทางอาชีพ กระบวนการปรับตัวอาจเป็นเรื่องยากหากขาดการสนับสนุนจากครอบครัว เพื่อน หรือบริการสังคมที่เกี่ยวข้อง ทำให้มีความเสี่ยงที่จะเกิดปัญหาสุขภาพจิตมากขึ้น ตามรายงานของ WHO (2023) เรื่อง "สุขภาพจิตของผู้ลี้ภัยและผู้อพยพ: ปัจจัยเสี่ยงและการป้องกันและการเข้าถึงการดูแล" การขาดบริการดูแลสุขภาพจิตเป็นปัญหาทั่วโลก โดยเฉพาะอย่างยิ่งในกลุ่มผู้อพยพและผู้ลี้ภัยที่มีโอกาสเข้าถึงบริการน้อยกว่าผู้ที่เกิดในท้องถิ่นถึง 40%
ในช่วง 20 ปีที่ผ่านมา มีการศึกษาประเด็นสุขภาพจิตของผู้หญิงผู้อพยพใหม่ พบว่าปัญหาทางอารมณ์มักเกิดจากความยากลำบากในการปรับตัวและอุปสรรคด้านการสื่อสาร (Lin & Hsiao, 2009) การศึกษาของ Lien et al. (2021) พบว่าภาวะซึมเศร้าในผู้หญิงผู้อพยพในไต้หวันจะแย่ลงเมื่อเวลาการแต่งงานนานขึ้น นอกจากนี้ ผู้หญิงเหล่านี้มักมีปัญหาในการหาวิธีเข้าถึงระบบบริการสุขภาพที่ซับซ้อนและไม่รู้ว่าจะไปขอความช่วยเหลือที่ใด (Deng, 2023) ผู้หญิงบางรายรายงานว่าพบเจอทัศนคติที่ไม่เป็นธรรมจากเจ้าหน้าที่ทางการแพทย์ เช่น การพูดคุยที่ใช้เวลาสั้นและท่าทีไม่อดทน (Deng, 2023; Zhang, 2021)
แม้จะมีโครงการที่เข้ามาช่วยเหลือผู้หญิงผู้อพยพใหม่ แต่ผลลัพธ์ของการให้บริการด้านสุขภาพจิตยังคงมีจำกัด การทบทวนงานวรรณกรรมโดย Luo et al. (2022) ระบุว่าการแทรกแซงส่วนใหญ่ดำเนินการในรูปแบบกลุ่มและไม่แสดงผลที่ชัดเจน ทำให้ผู้หญิงผู้อพยพใหม่ที่ต้องเผชิญกับสถานการณ์หลายอย่างที่เสียเปรียบและขาดการสนับสนุนทางสังคมกลายเป็นกลุ่มที่มีความเสี่ยงสูงต่อปัญหาสุขภาพจิต
การจัดการกับปัญหาสุขภาพจิตของผู้หญิงผู้อพยพใหม่จำเป็นต้องพิจารณาปัจจัยเรื่องเพศ เชื้อชาติ สังคม วัฒนธรรม และการปรับตัว แนวคิดเรื่องความทับซ้อน (intersectionality) ของ Crenshaw (1991) อธิบายถึงวิธีที่ปัจจัยด้านโครงสร้าง การเมือง และวัฒนธรรมทับซ้อนกัน ทำให้เกิดประสบการณ์การถูกกีดกันที่ไม่เหมือนใครในกลุ่มผู้หญิงผู้อพยพ ความทับซ้อนนี้มักประกอบด้วยเรื่องเพศ เชื้อชาติ วัฒนธรรม สถานะการอพยพ และปัจจัยทางเศรษฐกิจสังคม การเข้าใจปัจจัยเหล่านี้จึงเป็นสิ่งสำคัญในการพัฒนากลยุทธ์ที่ช่วยสนับสนุนและเพิ่มพลังให้กับพวกเธอแทนที่จะทำให้พวกเธอถูกกีดกัน
ผู้เขียนได้สัมภาษณ์คุณเฉินเจียเฟิน ผู้ตรวจการศูนย์บริการครอบครัวผู้อพยพใหม่แห่งจังหวัดซินจู๋ ซึ่งได้แชร์มุมมองเชิงปฏิบัติเกี่ยวกับสุขภาพจิตของผู้อพยพใหม่ คุณเฉินกล่าวว่าสุขภาพจิตของผู้อพยพไม่ควรเน้นแค่ "การให้บริการภายนอก" แต่ควรพิจารณาถึงการเสริมสร้างความสามารถภายในของพวกเขาด้วย ควรมีการสร้างกลยุทธ์ด้านสุขภาพจิตที่มีประสิทธิภาพในชีวิตประจำวัน เช่น เมื่อผู้อพยพพบปัญหา การตอบสนองไม่ควรเป็นเพียงคำตอบตรงไปตรงมา (Q1 -> A1) แต่ควรผ่านการวิเคราะห์บริบททางวิชาชีพและประสบการณ์ชีวิตสะสม รวมถึงการแทรกแซงบริการหลากหลายมุมมองเพื่อช่วยให้ผู้อพยพสามารถแก้ปัญหาได้ พร้อมทั้งเข้าใจสภาพจิตใจและสภาพแวดล้อมในการดำเนินชีวิต ส่งเสริมการพัฒนาตนเองและความสามารถในการแก้ปัญหา ในด้านบริการสุขภาพจิต สามารถส่งเสริมให้ผู้อพยพเป็นผู้ดูแลสุขภาพจิตได้ เช่น ฝึกอบรมล่ามให้มีความรู้ด้านสุขภาพจิตเพื่อนำเสนอการสนับสนุนทางจิตใจในภาษาของพวกเขาภายใต้การดูแลของผู้เชี่ยวชาญ
โดยสรุป ผู้ให้บริการต้องเห็นถึงลักษณะเฉพาะของผู้หญิงผู้อพยพใหม่และยอมรับความต้องการบริการที่เฉพาะเจาะจงของพวกเขา ผู้หญิงผู้อพยพไม่ควรถูกมองว่าเป็นเพียงผู้รับบริการแบบเรื่อยๆ แต่ควรได้รับการเสริมสร้างศักยภาพในการพัฒนาตนเองและการสนับสนุนซึ่งกันและกัน เพื่อเอาชนะการเหมารวมและพัฒนากลยุทธ์สุขภาพจิตที่ยั่งยืนสำหรับผู้หญิงผู้อพยพใหม่
ผู้เขียน:
รองศาสตราจารย์ จาง จิงเฟิน ภาควิชาสังคมสงเคราะห์ มหาวิทยาลัยแห่งชาติเขียงไทเป
นักศึกษาปริญญาเอก จาง ย่าชิง สถาบันสาธารณสุขและสวัสดิการ มหาวิทยาลัยแห่งชาติเฉียวทงหยางหมิง
