Câu chuyện đáng chú ý về cây hạnh nhân, từ rễ, lá, cành, đến quả, đang được kể lại trong triển lãm "Ôi cây hạnh nhân" tại Bảo tàng Nhà tù Hỏa Lò.
Di sản của cây hạnh nhân tại Nhà tù Hỏa Lò
Các ghi chép lịch sử của Nhà tù Hỏa Lò có đề cập đến những cây này. Trước năm 1930, các tù nhân được giao nhiệm vụ lao động tại tòa án đã cấy một cây hạnh nhân non vào khuôn viên nhà tù để lấy bóng mát. Nhận thấy những lợi ích, cai ngục đã cho phép trồng thêm cây hạnh nhân trong sân nhà tù. Theo thời gian, những cây này lớn lên và trở thành một phần quan trọng trong cuộc sống của các tù nhân chính trị bị giam giữ tại Hỏa Lò.
Cây bàng được trồng từ những năm 1930 tại nhà tù Hỏa Lò còn sót lại - Ảnh: T.ĐIỂU
Một loại thuốc trường sinh
Theo ký ức của những tù nhân chính trị bị giam giữ tại Hỏa Lò, được ghi lại trong sách vở, hồi ký và sử liệu truyền miệng, quả hạnh nhân được coi là "thần dược", "nguồn vitamin" và "thuốc bổ phục hồi sinh lực". Quả hạnh nhân chín đã cứu nhiều tù nhân khỏi bờ vực cái chết.
Trong thời kỳ khắc nghiệt đó, người ta đã thu thập và phân phát hạnh nhân chín cho những đồng chí bị bệnh để giúp họ hồi phục. Ăn 4–5 quả hạnh nhân mỗi ngày cùng với giá đỗ xanh tự làm, nhiều tù nhân chính trị bị bệnh đã dần lấy lại sức lực.
Thiếu tướng Nguyễn Sỹ Huỳnh, một tù nhân chính trị từ năm 1943 đến năm 1945, nhớ lại:
"Tôi có ký ức sâu sắc về cây hạnh nhân và quả chín của chúng tại Hỏa Lò. Sau khi sống sót sau một cơn bệnh nặng, quả hạnh nhân chín do đồng chí của tôi cung cấp thực sự có tác dụng như một loại thuốc bổ phục hồi sinh lực giúp tôi dần hồi phục".
Công dụng chữa bệnh của lá hạnh nhân
Ngoài quả, lá hạnh nhân còn là một nguồn tài nguyên quý giá. Tù nhân sẽ bí mật thu thập những nụ hạnh nhân non và lá hạnh nhân đã chín trong thời gian ở ngoài trời. Chúng được sử dụng để điều trị bệnh kiết lỵ, tiêu chảy và vết thương, mang lại sự cứu trợ rất cần thiết trong điều kiện khắc nghiệt.
Công dụng khéo léo của cành cây hạnh nhân
Cành hạnh nhân cũng được sử dụng một cách sáng tạo. Nhạc sĩ nổi tiếng Đỗ Nhuận đã chế tác một cây sáo từ cành hạnh nhân khi bị giam cầm tại Hỏa Lò vào năm 1943–1944. Cây sáo này đã trở thành một phần quan trọng trong các buổi biểu diễn văn hóa của họ trong tù, tượng trưng cho sự kiên cường và hy vọng.
Tưởng nhớ những cây hạnh nhân
Nhận ra di sản lâu dài của những cây hạnh nhân này, vào năm 2001, Tổng Bí thư Lê Khả Phiêu và các nhà lãnh đạo khác đã trồng một cây hạnh nhân kỷ niệm trong sân nhà tù dành cho phụ nữ.
Ngày nay, Bảo tàng Nhà tù Hỏa Lò kỷ niệm câu chuyện về cây hạnh nhân bằng cách tạo ra các sản phẩm theo chủ đề hạnh nhân cho du khách, chẳng hạn như trà lá hạnh nhân, thạch hạnh nhân và đồ ăn nhẹ hạnh nhân, như một phần của chương trình "Đêm thiêng" của họ.
Triển lãm "Oh Almond Tree" không chỉ làm sáng tỏ những loài cây đặc biệt này mà còn tôn vinh sức bền bỉ và sự khéo léo của những tù nhân đã tìm thấy hy vọng và sự sống sót dưới bóng mát của chúng.
